Twee personen die een verklaring van wettelijke samenwoning afleggen voor de ambtenaar van de burgerlijke stand van hun gemeente, zijn wettelijk samenwonend. De registratie geeft een zekere juridische bescherming op het gebied van eigendom van goederen, de gezinswoning en verdeling van de gezinslasten.

Twee personen kunnen in België wettelijk samenwonen. Dat geldt niet alleen voor partners. Je kan ook wettelijk samenwonen met familieleden zoals een broer of zus, een ouder of een kind, of met iemand anders waarmee je geen seksuele relatie hebt.

Je kan alleen een verklaring van wettelijk samenwonen tekenen als je:

• juridisch bekwaam bent om een contract te sluiten
• niet gehuwd bent
• niet wettelijk samenwoont met iemand anders.

Je legt samen met jouw partner of huisgenoot de verklaring van wettelijke samenwoonst af bij de ambtenaar van de burgerlijke stand. De verklaring bevat de volgende gegevens:

• datum van de verklaring
• naam, voornamen, geboorteplaats, geboortedatum en handtekening van beide partijen
• gemeenschappelijke woonplaats
• vermelding van de wil van beide partijen om wettelijk samen te wonen
• vermelding dat beide partijen vooraf kennis hebben genomen van de artikelen 1475 tot 1479 van het Burgerlijk Wetboek dat het statuut van de wettelijke samenwoning regelt
• de verwijzing naar het eventuele samenlevingscontract dat vooraf door een notaris opgesteld is.

De wettelijke samenwoning kan worden beëindigd op volgende manieren:

• in onderlinge overeenstemming door de partners
• eenzijdig door een van de partners via een schriftelijke verklaring die afgegeven wordt op de dienst Burgerlijke Stand van de gemeente
• door het huwelijk
• door het overlijden van een van de partners.

Bij eenzijdige beëindiging: de partij die de wettelijke samenwoning eenzijdig verbreekt moet de verbreking op eigen kosten laten betekenen aan de andere partij door een gerechtsdeurwaarder. Zolang de betekening niet is uitgevoerd, blijft de wettelijke samenwoning gelden.

• de identiteitskaarten van beide partners of huisgenoten.

Ben je ingeschreven in het bevolkingsregister of vreemdelingenregister, dan zal de ambtenaar van de burgerlijke stand jouw burgerlijke staat controleren in het Rijksregister.

Als je niet ingeschreven bent of jouw burgerlijke staat is niet gekend, dan moet je zelf jouw burgerlijke staat bewijzen aan de hand van een van volgende documenten (maximum 6 maanden oud):

• een attest van ongehuwde staat
• een uittreksel van de echtscheidingsakte als je gescheiden bent
• een uittreksel van de overlijdensakte als je weduwe of weduwnaar bent.